آداب و رسوم شب یلدا در مازندران؛ جشن چله شو با ماهی گرده بیج و مچ اندازی

به گزارش مهسان بلاگ، شب یلدا در تمام مناطق ایران با برگزاری مراسم شب نشینی و جشن و سرور و خوردن خوارکی های خوشمزه زمستانی و البته گاهی هم تابستانی (هندوانه) همراه است. برای مثال تهرانی های قدیم برای شب یلدا فال گردو می گرفتند، خوردن هندوانه، خربزه و انار را خوش یمن و با برکت می دانستند و عقیده داشتند هندوانه به خاطر گرد بودنش نماد خورشید است. یا یزدی ها که به شب یلدا شولی چله می گویند و حتما باید در این شب آش سنتی شولی را میل نمایند. اما شب یلدا در استان مازندران و شهرهایی مثل کلاردشت هم آداب و رسوم جالبی دارد. مراسم چله شو در شهرهای استان مازندران آن قدر مهم است که برای مثال اگر خانواده ای در این شب تدارکی برای شام نداشته باشد آن را امری بدشگون می دانند. آداب و رسوم شب یلدا در مازندران را که تقریبا در اغلب شهرهای این استان مشترک است را در مجله خبرنگاران بخوانید.

آداب و رسوم شب یلدا در مازندران؛ جشن چله شو با ماهی گرده بیج و مچ اندازی

چله شو به صرف سبزی پلو و ماهی، فسنجان و آواز امیری

شب یلدا یا به زبان محلی چله شو در مازندران آیین و رسوم خاصی دارد. تدارکات این شب مهم از چند روز قبل شروع می شود و در آخرین روز ماه پاییز کارها همراه با خانه تکانی و دانه کردن انار و پاک کردن برنج برای شام شب ادامه پیدا می نماید.

یکی دیگر از آداب و رسوم شب یلدا در مازندران به خصوص در مناطقی مثل کلاردشت این است که از سال های دور رسم بر این بوده که حتما در شب یلدا سبزی پلو همراه با مرغ، اردک یا ماهی بخورند و با خوردن این غذا به استقبال زمستان بروند. در گذشته زنان کلاردشتی از چند روز قبل از شب یلدا به صحرا می رفتند تا با دستان خودشان سبزی های مخصوص سبزی پلو شام شب یلدا را بچینند و آماده نمایند. فسنجان با مرغ یا اردک و نیز کوکو سبزی هم یکی دیگر از غذاهای مرسوم شب یلدا در اغلب شهرها و روستاهای مازندران است.

خوردن انار، ماست، میوه، آجیل و تنقلاتی مثل گندم برشته، تخم بو داده هندوانه و کدو، کدو حلوایی پخته و مزه دار گردیده با دارچین و عسل و آجیل و میوه خشک که به همه آن ها شب چره می گویند از جمله آداب و رسوم شب یلدا در مازندران و از اوجب واجبات است. در آیین و رسوم شب یلدا در مازندران به میوه های شب یلدا کِنِس می گویند. در سفره شام شب یلدا حتما باید یکی از انواع پلو با برنج تدارک دیده شود چون به اعتقاد قدیمی ها خوردن برنج یا گندم در این شب شگون دارد و به سفره آن ها در تمام روزهای سال برکت می دهد. یکی از مهم ترین آداب و رسوم شب یلدا در مازندران مثل سایر نقاط ایران شب نشینی است.

در مازندران معمولا رسم بر این است که اگر افراد فامیل برای شام دور هم جمع نشوند حتما برای شب نشینی بعد از شام با هم از چند روز قبل قرار و مدار می گذارند و معمولا همه افراد برای شب نشینی به خانه بزرگ تر فامیل می روند و تا پاسی از شب با خوردن خوراکی های مخصوص شب یلدا بیدار می مانند و گاهی هم برای سرگرمی با هم کشتی می گیرند یا مچ می اندازند، آوازهای قدیمی مازندرانی و منظومه های امیری و طبری می خوانند یا با اشعار حافظ فال می گیرند.

آداب و رسوم شب یلدا در مازندران؛ چله شو دور یک میزد

در زبان مازندرانی به میز یا سفره ای که خوراکی های شب یلدا را روی آن می چینند میزد می گویند. این میزد که معمولا روی یک کرسی چیده می شود پر است از انواع میوه های مختلف، مغزها و آجیل و انواع دانه های بو داده. جالب است بدانید که ایرانیان باستان این شب را شب تولد الهه مهر میترا می پنداشتند و به همین علت این شب را جشن می گرفتند و سفره ای رنگین می گستردند ومیزد نثار می کردند. میزد نذری یا ولیمه ای بود غیر نوشیدنی، مانند گوشت و نان و شیرینی و حلوا. مازندرانی ها اعتقاد دارند در این شب بهتر است میوه هایی که دانه بیشتری دارند را میل نمایند (مثل انار و هندوانه) که نمادی از برکت و حاصل خیزی و باروری هستند. علاوه بر این فلسفه خوردن انار و هندوانه را هم رنگ سرخ شان می دانند که که سرخی خورشید را در تاریکی طولانی ترین شب سال تداعی می نماید. حتی در گذشته که انار و هندوانه کمتر بود زنان خانه این میوه ها را در یک جای امن و دور از دسترس بچه ها (حتی آویزان در یک چاه آب) نگه می داشتند تا در شب یلدا برای مهمانان بیاورند. گذاشتن گل های طبیعی و سبزه روی سفره چله شو یک رسم دیگر در میان آداب و رسوم شب یلدا در مازندران است.

اعتقادات مازنی ها در مورد شب یلدا؛ هندوانه بخورید تا دندان درد نگیرید

خوردن هندوانه در آداب و رسوم شب یلدا در مازندران مثل سایر نقاط ایران صندلی ویژه ای دارد. آملی ها معتقدند اگر در شب یلدا هندوانه بخورند دچار سکته قلبی و خفقان نمی شوند. اهالی شهسوار هم معتقدند خوردنی های شب چله بهتر است چهل عدد باشد و مهم ترین خوراکی از این چهل عدد هندوانه است چرا که با خوردن هندوانه شب اول چله از گرمای تابستان سال دیگر جلو گیری می نماید. ساروی ها هم می گویند اگر کسی در شب یلدا یک قاچ هندوانه بخورد در طول سال به دندان درد مبتلا نمی شود و کسی هم که حاجتی دارد در این شب حاجت روا می شود.

در برخی از روستاهای مازندران هم برای خیر و برکت یک بره سفید کوچک می خرند و به خانه می آورند. در سال های دور اهالی روستاهای دور افتاده که به بستنی دسترسی نداشتند با برف و شکر یک ترکیب سرد و خوشمزه درست می کردند تا شب یلدا فالوده هم میل نموده باشند. در سال های دورتر شام شب چله در اغلب شهرهای مازندران برنج با گوشت خروس بود، اما در سال های اخیر اردک، غاز، بوقلمون، ماهی (به ویژه ماهی سفید شکم پر) به سفره شام شب چله اضافه گردیده است.

طبخ انواع کیک و شیرینی محلی برای شب یلدا

کیک و انواع شیرینی دستپخت زنان و دختران خانه از جمله خوشمزه ترین خوراکی های چله شو هستند. یکی از خوشمزه ترین شیرینی های خانگی که در گذشته برای چله شو پخته می شد پشت زیک یا همان سوهان کنجدی بود که با نیشکر درست می شد. این شیرینی ساده که شامل شکر،کنجد یا گردو است حسابی میان میهمانان هوادار داشت. طرز تهیه شیرینی پشت زیک هم ساده و جالب است. برای تهیه این شیرینی شکر را به اصطلاح مات می دهند، به این ترتیب که شکر را تا وقتی که به حالت عسلی دربیاید حرارت می دهند. سپس کنجد یا گردوی خرد گردیده را به آن اضافه می نمایند و با وردنه پهن می نمایند و وقتی که سرد شد شیرینی را به صورت لوزی برش می دهند.

آداب و رسوم شب یلدا در مازندران؛ کلاردشتی ها تودلی می خورند

شب یلدا یا به زبان محلی چله شو یا چله شِی در زندگی مردم کلاردشت آیین و رسوم خاصی دارد. در این شب، زنان خانه از صبح روز آخر پاییز خانه را برای بر پایی یک مراسم کوچک سنتی آماده می نمایند. برخی از خانواده ها در شب یلدا، پیش یا پس از خوردن شام، برای شب نشینی به خانهً خویشاوند بزرگ تر می روند. در مراسم شب یلدای کلاردشتی ها ابتدا با میوه و شیرینی از میهمانان پذیرایی می شود و خانم خانه شام را معمولا دیر سرو می نماید. کلاردشتی ها برای شام شب یلدا حتما برنج می پزند چرا که مردم منطقه اعتقاد دارند که این شب یک شب خوب و شادی آور است و شگون ندارد که بدون غذا باشند. سفره شام معمولا شامل بورانی اسفناج، کوکو سبزی، سبزی پلو با مرغ، بوقلمون یا ماهی گرده بیج که در واقع ماهی سفید شکم پر یا به اصطلاح خودشان تودلی است. کلاردشتی ها سبزی پلو را با سبزی فراوان و روغن گوسفندی طبخ می نمایند. به سلیقه زنان خانه شاخه ای از گل یا سبزه هم در سفره چله شو قرار داده می شود.

شب یلدا؛ شب عیدی و خرجی و تیکه ای برای تازه عروس ها

یکی دیگر از آداب و رسوم شب یلدا در مازندران عیدی دادن به کوچک ترهاست. یک رسم دیگر این است که دختران جوان صورت خود را می پوشانند و به میان جمع می رود. اگر دیگران بتوانند فرد را تشخیص بدهند نشانه خوبی است و به قول معروف احتمالا بخت آن دختر باز می شود. از سوی دیگر اگر خانواده ای در آن سال برای پسرشان نامزد گرفته باشند به اصطلاح برای او خرجی می فرستند. این خرجی شامل موادی مثل مرغ، ماهی، اردک یا بوقلمون در کنار تمام میوه ها، آجیل و شب چره های شب یلدا است.

در شهرستان کلاردشت برای دخترانی که عقد نموده اند و هنوز در خانه پدر هستند از طرف خانواده داماد شام می فرستند. به این ترتیب که تمام مایحتاج شب یلدا به علاوه بوقلمون،مرغ یا ماهی و یک بشقاب کوکو سبزی را در یک مجمع می چینند و به همراه یک هدیه که اصطلاحا به آن تیکه ای می گویند بعد از غروب آفتاب به در خانه عروس می فرستند. شب نشینی چله شو در این منطقه معمولا تا نزدیکی های صبح ادامه دارد. برخی هم معتقدند اگر کسی در این شب بخوابد روزی و درآمدش کم می شود.

دلجویی از خانواده های عزادار و قول و قرار عروسی

دلجویی از خانواده های عزادار که پیش از شب یلدا عزیزی را از دست داده اند یکی دیگر از آداب و رسوم شب یلدا در مازندران و به خصوص مناطقی مثل کلاردشت است. در صورت وقوع چنین اتفاقی اهالی فامیل و دوستان چندان به شادی نمی پردازند و بزرگان و بستگان درجه یک، شب چله را در این خانواده ها سپری می نمایند تا از آن ها دلجویی نمایند. علاوه بر این اگر دو خانواده قصد داشته باشند با هم وصلت نموده و دختر و پسرشان را عروس نمایند یکی از خوش یمن ترین شب ها را برای گذاشتن قول و قرار عقد و عروسی چله شو یا همان شب یلدا می دانند. خانه شاخه ای از گل یا سبزه در سفره چله شو قرارداده می شود. بعضی از خانواده ها جهت مبارکی چنین شبی یک بره نوزاد (ترجیحا سفید رنگ) را جهت خیر و برکت در خانه می آورند. پیران اعتقاد دارند که در این شب زمین نفس می کشد و از این به بعد روزها به اندازه یک جو بلند گردیده و شب ها کوتاه می شود.

مجله کامپیوتر: از کامپیوتر و IT کلی مقاله و ترفند جالب اینجا داریم

مجله سرگرمی: مجله سرگرمی و گردشگری

پریها: مجله خبری، موفقیت، تفریحی، فناوری و گردشگری

منبع: افق کوروش
انتشار: 9 شهریور 1400 بروزرسانی: 9 شهریور 1400 گردآورنده: mahsanblog.ir شناسه مطلب: 1546

به "آداب و رسوم شب یلدا در مازندران؛ جشن چله شو با ماهی گرده بیج و مچ اندازی" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "آداب و رسوم شب یلدا در مازندران؛ جشن چله شو با ماهی گرده بیج و مچ اندازی"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید